De online casino industrie groeit snel en hierdoor is er ook extra energie nodig om alles draaiende te houden. Hierdoor worden er al snel vragen opgeroept over de impact van deze industrie op het mileu. Hoe kan een sector die voornamelijk gebaseerd is op een digitale infrastructuur bijdragen aan duurzaamheid? Ontdekt hier hoe Nederlandse datacentrums en online casino’s hard werken om een transitie te maken naar een groene, milieu- efficiënte toekomst.

De digitale transformatie die we over de laatste tientallen jaren zijn ondergaan heeft onze levens heel erg veranderd. Of je nu online een spelletje speelt, je favoriete series kijkt, of een gokje waagt in een online casino, al deze activiteiten zijn afhankelijk van een complexe digitale infrastructuur. En hiervan zijn datacentrums het kloppende hart. En er is energie nodig om die draaiende te houden. Veel energie. De groeiende populariteit van online casino’s met live spelletjes en het grote aanbod van voetbalbookmakers dat er is, geavanceerde software en gigantische databases dragent hier aan bij. Dus kan je je afvragen hoe deze industrie er voor zorgt dat het bij blijft in een tijd waar we steeds meer kijken naar duurbaarheid. Je zult je verbazen hoe datacentrums en Nederlandse online casino’s hun best doen om groen te worden.

Van grote energievreters tot milieuvriendelijk voorbeeld

Lang stonden datacentrums bekend om de grote hoeveelheid energie die ze gebruikten. In Nederland zijn ze verantwoordelijk voor 3.3% van de totale energie consumptie, een percentage dat nog verder aan het groeien is onder andere door digitale diensten zoals die van online casino’s. De traditionele aanpak, met koeling door water en veel energieverlies, is echter verleden tijd. Steeds meer online casino's kiezen er bewust voor om hun serveractiviteiten te verplaatsen naar duurzame datacenters die draaien op 100% hernieuwbare energie.

Een concreet voorbeeld is het gebruik van groene stroom. Van alle energie die door Nederlandse datacentrums wordt ingekocht, is maar liefst 99% afkomstig van hernieuwbare bronnen, zoals Nederlandse wind- en zonne-energie. Dit maakt de sector een van de koplopers in duurzaamheid binnen de industrie en laat zien dat de keuze voor groene energie in de iGaming-sector kan leiden tot een CO2-besparing van meer dan 50% in vergelijking met traditionele faciliteiten. Voor jou als speler betekent dit dat de online casinospellen waaraan je deelneemt, een veel kleinere impact hebben op het milieu dan je misschien zou denken.

Maatschappelijke druk en toekomstvisie

De verschuiving naar duurzaamheid is niet alleen een technologische, maar ook een maatschappelijke. Consumenten hechten steeds meer waarde aan duurzaamheid. Ongeveer 67% van online casino-spelers geeft de voorkeur aan platforms die transparant zijn over hun groene initiatieven. Dit creëert een duidelijke stimulans voor online casino's om hun verantwoordelijkheid te nemen. Grote marktspelers zoals Holland Casino hebben expliciete doelstellingen om in 2030 volledig klimaatneutraal te zijn.
​
De sector levert hiermee een waardevolle bijdrage aan het behalen van duurzaamheidsdoelen, zonder in te boeten op gebruikerservaring of technologische vooruitgang. Door te kiezen voor platforms die transparant zijn over hun groene initiatieven, kun jij als speler direct bijdragen aan deze positieve trend. De toekomst van online gokken is niet alleen digitaal, maar ook groen.

​Goed nieuws voor huiseigenaren die willen verduurzamen: vanaf 1 januari 2026 komt er via de ISDE-regeling (Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing) een subsidie beschikbaar voor energiezuinige ventilatiesystemen. Daarmee wordt ventilatie eindelijk erkend als essentieel onderdeel van een gezonde én energiezuinige woning.

Waarom ventilatie?
Ventilatie is cruciaal voor een gezond binnenklimaat. Slechte luchtcirculatie kan leiden tot vochtproblemen, schimmel en gezondheidsklachten. Bovendien speelt ventilatie een belangrijke rol in het energieverbruik van je woning. Een goed systeem kan het rendement van je warmtepomp verhogen en het energieverbruik verlagen.

Tot nu toe viel ventilatie buiten de ISDE-subsidie, maar daar komt verandering in. Vanaf 2026 kun je €400 subsidie krijgen per woning voor een erkend ventilatiesysteem, mits je dit combineert met een isolatiemaatregel.

Welke systemen komen in aanmerking?
De subsidie geldt voor energiezuinige ventilatiesystemen die voldoen aan specifieke eisen:

• Vraaggestuurde mechanische ventilatie (systeem C+) Met sensoren voor CO₂, vocht of aanwezigheid.
• Balansventilatie met warmteterugwinning (systeem D) Centraal systeem: minimaal 125 m³/u Decentraal systeem: minimaal 80 m³/u
• Balansventilatie met warmtepomp (systeem E) Geavanceerde systemen die ventilatie combineren met verwarming.

Let op: eenvoudige mv-boxen zonder sensoren komen niet in aanmerking.

Voorwaarden en aanvraag
Om de subsidie te ontvangen, moet je:

• Een ventilatiesysteem laten installeren dat aan de eisen voldoet
• Binnen twee jaar na een ISDE-gefinancierde isolatiemaatregel de ventilatie aanbrengen
• Een factuur, betaalbewijs en eventueel een foto van het systeem indienen bij RVO

De ISDE subsidie is een vast bedrag van €400 per woning en kan niet gestapeld worden met meerdere ventilatiesystemen.

Slim combineren
De overheid stimuleert het combineren van ventilatie met isolatie. Goed geïsoleerde woningen hebben vaak minder natuurlijke luchtstroming, waardoor ventilatie extra belangrijk wordt. Door beide maatregelen te combineren, verbeter je niet alleen je energieprestatie, maar ook je wooncomfort en gezondheid.

Advies en installatie
Merken zoals Zehnder, Duco en Itho Daalderop bieden systemen die voldoen aan de ISDE-eisen. Installateurs zoals Weltechniek en SimpelSubsidie kunnen je helpen bij het kiezen en installeren van het juiste systeem.

Conclusie
Met de ISDE-subsidie voor ventilatie wordt investeren in een gezond binnenklimaat aantrekkelijker dan ooit. Door slimme ventilatie te combineren met isolatie, bespaar je energie, verhoog je comfort en ontvang je financiële steun. Bereid je nu alvast voor, zodat je in 2026 direct kunt profiteren van deze nieuwe regeling.

Laten we beginnen met een van de populairste duurzame oplossingen voor huizen: de warmtepomp. Een warmtepomp vervangt of ondersteunt je traditionele cv-ketel en haalt warmte uit de lucht, bodem of grondwater. Dit resulteert in een energiebesparing, minder CO₂-uitstoot en meer wooncomfort. De overheid stimuleert deze technologie via subsidieregelingen, zoals de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE). Hierdoor verlaag je de totale aanschaf- en installatiekosten aanzienlijk. Het is dus zeker de moeite waard om de subsidiemogelijkheden te onderzoeken voordat je een definitieve keuze maakt.

De hoogte van de subsidie hangt af van het type warmtepomp dat je kiest. Lucht-waterwarmtepompen zijn vaak toegankelijker qua prijs en installatiegemak, terwijl water- en bodemwarmtepompen doorgaans efficiënter zijn, maar ook een hogere investeringsdrempel kennen. Door vooraf goed te informeren en meerdere offertes op te vragen, kun je de juiste balans vinden tussen de investering, de terugverdientijd en het subsidiebedrag. Vergeet niet dat de overheid de voorwaarden voor subsidieregelingen kan wijzigen, dus blijf altijd up-to-date.

Combineer je warmtepomp met een dynamisch energiecontract om nog meer voordeel te behalen. Zo kun je bijvoorbeeld je warmtepomp activeren op momenten dat stroom goedkoper is. Frank Energie biedt hierin flexibele mogelijkheden omdat je met hun dynamisch energiecontract kunt inspelen op de actuele prijsfluctuaties op de energiemarkt. Op die manier profiteer je optimaal van je warmtepomp én draag je bij aan een efficiënter gebruik van duurzame energiebronnen.

Optimaliseer je subsidie

Naast de warmtepomp zijn er meerdere maatregelen waarmee je flink kunt besparen op je energierekening. Denk hierbij aan zonneboilers, isolatie en isolerend glas. Een zonneboiler gebruikt zonne-energie om water op te warmen. Dit verlaagt het gasverbruik en verkort je terugverdientijd, vooral wanneer je gebruikmaakt van de bijbehorende subsidie. Het is slim om te controleren of jouw dak geschikt is voor zonnecollectoren en of je vergunningen nodig hebt voor de plaatsing.

Goede isolatie en isolerend glas hebben ook een aanzienlijke impact op je energierekening. Door muren, daken en vloeren te isoleren, houd je de warmte binnen en de kou buiten. Deze maatregelen zorgen niet alleen voor meer wooncomfort, maar kunnen ook in aanmerking komen voor financiële steun vanuit de overheid. Hetzelfde geldt voor hoogrendementsglas (HR++ of triple glas), waarmee je aanzienlijk bespaart op stookkosten. Bekijk de lokale en landelijke subsidiemogelijkheden op de Energiesubsidiewijzer en plan een adviesgesprek met een isolatiespecialist om te bepalen welke oplossing het beste bij jouw woning past.

Wanneer je deze maatregelen combineert, profiteer je van een synergie-effect. Een goed geïsoleerd huis en een zonneboiler maken je warmtepomp nog efficiënter, terwijl een dynamisch energiecontract de kostenstructuur verder optimaliseert. Frank Energie kan hierin een interessante partner zijn, omdat je eventuele zonnepanelen naadloos kunt koppelen aan hun “Slim terugleveren”-technologie. Zo benut je elke mogelijkheid om je energiekosten te verlagen, met behoud van optimaal wooncomfort en duurzaamheid.

​

De zakelijke ISDE is in 2025 vooral bedoeld om bestaande bedrijfsgebouwen en verhuureenheden te verduurzamen met drie typen installaties. Wie goed oplet op de technische eisen en de volgorde van aanvragen, kan serieuze bedragen binnenhalen.

In dit artikel lees je welke installaties meedoen met de ISDE en hoe je hier als bedrijf je voordeel mee kunt doen.

Wat valt er onder de zakelijke ISDE in 2025?

1) (Hybride) warmtepompen

Zakelijke gebruikers (ook eenmanszaken) kunnen subsidie krijgen voor nieuwe lucht-water, water-water en bodemgebonden warmtepompen. Belangrijke punten:

• Eerst aanvragen, dan pas tekenen/bestellen. Doe de ISDE-aanvraag vóórdat je de koopovereenkomst sluit of aanbetaalt.
  
  
• Gebouwstatus. Het systeem moet in of aan een bestaand gebouw komen (bouwjaar vóór 1-1-2019 of vergunning aangevraagd vóór 1-7-2018).
  
  
• Lucht-water drempel. Voor locaties met >50.000 kWh stroom of >25.000 m³ gas verbruik in het voorgaande jaar vervalt subsidie op lucht-water; afsluiting van gas kan een uitzondering bieden.
  
  
• Label-eis ≤70 kW. Voor vermogens t/m 70 kW geldt minimaal energielabel A++; >70 kW valt buiten die label-eis en wordt individueel beoordeeld.
  
  
  
• Meldcodelijst. Check of het type op de RVO-lijst staat; zo niet, dan kan het alsnog met documentatie, maar dat is risicovoller.
  
  

2) Zonneboilers (collectoren + boilervat)

Voorwaarden lijken op die bij warmtepompen: eerst aanvragen, gebouw vóór 2019, installatie door een bouwinstallatiebedrijf. Het subsidiebedrag is (bij systemen op de meldcodelijst) gekoppeld aan het apertuuroppervlak/jaarbijdrage; grote systemen (10–200 m²) kunnen met “Overig” worden aangevraagd en worden maatwerk beoordeeld. 

3) Kleinschalige windturbines

Voor rechtspersonen is subsidie beschikbaar t/m 31-12-2027. In 2025 is het bedrag verhoogd naar €140 per m² rotoroppervlak. Let op minimum- en maximum-oppervlakken (vaak ≥50 m²) en dat je het rotoroppervlak moet aantonen; er is géén meldcodelijst voor wind. 

Let op combinatieverbod: ISDE en EIA (energie-investeringsaftrek) mogen niet op hetzelfde apparaat. Kies dus per investering: óf ISDE-subsidie óf EIA-aftrek. 

Wat valt (nog) niet onder de zakelijke ISDE?

• Batterijen voor bedrijven. Energieopslag voor bedrijven vallen niet onder ISDE.
  
  
• Zonne-PV. Zonnepanelen vallen ook nog niet onder ISDE.
  
  
• Isolatie voor bedrijven. ISDE-isolatiesubsidie is bedoeld voor particuliere woningeigenaren; zakelijk valt buiten scope.

Is er dan wél steun voor energieopslag?

Ja, er zijn andere subsidies en financiële regelingen die energietechniek toepassingen in utiliteitsbouw ondersteunen:

• EIA (fiscale aftrek):
  
  • Accu gekoppeld aan opwek: bijv. PV of wind >15 kW, zelfde netaansluiting, code 251118.
    
    
  • Opslag van elektrische energie met markt-koppeling/EMS: code 260101.
    Met EIA trek je in 2025 40% van de kwalificerende investering extra van de fiscale winst af (bovenop afschrijving). Aanvragen binnen 3 maanden na opdracht.
    
    
• Flex-e (nieuwe subsidie 2025):
  Voor grootverbruikers (≥100 kW afname) in congestiegebieden. Vergoedt o.a. 35% van maatregelen die flexibel elektriciteitsgebruik mogelijk maken, waaronder batterijopslag en EMS, plus aparte modules voor scan en haalbaarheidsstudie. Aanvragen: 1 april t/m 15 oktober 2025.

Strategische keuzes voor installateurs en eigenaren

1) Begin met de casus, niet met de techniek.
Breng het verbruiksprofiel, piekbelasting en gebouwstatus in kaart. Een lucht-waterwarmtepomp kan op verbruiksgrenzen afketsen; een bodem/water-water variant niet. Zo voorkom je een afwijzing op formele criteria. 
​
2) Kies vroeg tussen ISDE en EIA.
Voor dezelfde installatie mag je niet stapelen. Warmtepomp of zonneboiler? Vaak ISDE. PV en batterijen? Dan kijk je naar EIA of, bij netcongestie en grootverbruik, naar Flex-e.

3) Werk “ISDE-proof”.
Vraag altijd eerst ISDE aan vóór opdracht, houd de 24-maanden realisatietermijn aan, en zorg dat een erkend installatiebedrijf installeert. Documenteer met facturen, betaalbewijzen en (bij wind) technische stukken die het rotoroppervlak aantonen. 
​
4) Check de lijsten en tools.
Gebruik de Meldcodelijsten (warmtepomp/zonneboiler) en de EIA-zoektool/codes voor opslag. Daarmee voorkom je “net niet”-afwijzingen op merk/type of functionaliteit (bij opslag: koppeling aan opwek of markt).

Veelgemaakte valkuilen en hoe jij ze vermijdt

• Te laat aanvragen: ISDE moet vóór tekenen/aanbetalen; EIA moet binnen 3 maanden na opdracht gemeld. Zet een interne “go/no-go”-check in je offerteflow.
  
  
• Verkeerde gebouwstatus: nieuwbouw valt buiten ISDE-zakelijk. Leg de vergunninglijnen (2018/2019) vast in je dossier.
  
  
• Onjuiste combinatie met EIA/SDE++/SCE: voorkom dubbele claims; EIA mag niet met ISDE op hetzelfde apparaat en botst ook met SCE/SDE++ binnen dezelfde investering.
  
  
  

Zo pak je het project zó aan dat de subsidie ook echt valt

1. Businesscase en netanalyse. Bepaal warmte-/koelvraag, piekverbruik, congestierisico.
   
   
2. Subsidiepad kiezen: ISDE (warmtepomp/zonneboiler/wind) óf EIA/Flex-e (PV/batterij/EMS, congestie).
   
   
3. Pre-checks: meldcodelijst warmtepomp/zonneboiler; wind: rotoroppervlak aantonen; opslag: EIA-code en EMS/markt-koppeling eisen.
   
   
4. Aanvragen vóór opdracht (ISDE) of binnen 3 maanden na opdracht (EIA); Flex-e binnen het loket-venster en check of je klant in een congestiegebied zit en ≥100 kW afname heeft.
   
   
5. Installatie & vaststelling: installatie door bouwinstallatiebedrijf, inbedrijfname binnen 24 maanden, compleet dossier voor vaststelling.
   
   

Subsidie als onderdeel van je ontwerp-logica

Zie ISDE, EIA en Flex-e niet als losse potjes, maar als regelingen die je keuzes voor verduurzaming mede bepalen. Je totaalinstallateur kan samen met jou kijken naar gebouwstatus, verbruiksprofiel en netcapaciteit, zodat duidelijk wordt welke techniek én welke regeling het beste past. Zo wordt het traject geen zoektocht naar ‘ergens subsidie krijgen’, maar een gerichte aanpak waarbij de kans op toekenning groter is en de businesscase beter voorspelbaar blijft.